Senkretizm (=Bağdaştırmacılık): Senkretizm, sıklıkla çeşitli düşünce okullarının uygulamalarını ve yollarını karıştırarak, ayrı veya çelişkili inançları birleştirmek veya birleştirmeyi denemektir. Özellikle teolojide ve din mitolojisinde, başta birbirinden farklı olan geleneklerin birleştirilmesi ve kıyaslanmasına yönelik, ve böylece farklı inançlarda temelde yatan bir birliği öne süren ve farklı inançlara karşı daha kapsayıcı bir duruşu savunan hareket ve denemeler için de bu terim kullanılabilir.
Terim Oxford İngilizce Sözlüğü tarafından basit bir şekilde "farklı din, kültür veya düşünce okullarının birleşimi" olarak tanımlanırken[1], Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük'te "Birbirinden ayrı düşünce, inanış veya öğretileri kaynaştırmaya çalışan felsefe sistemi"[2] olarak tanımlanmıştır. Türkçeye Fransızca syncrétisme sözcüğünden geçen terim[2] modern Latince syncretismus sözcüğünden gelir ki bu da Yunanca sunkrētismos sözcüğüne dayanır. Bu Yunanca sözcük ise Yunanca sunkrētizein, "üçüncü bir partiye karşı birlik(te)", sözcüğüne dayanır.[1]
Kültürel bir fenomen olarak senkretizm, edebiyat, müzik, mimarî, temsilî sanatlar ve diğer kültürel ifadelerde de gerçekleşebilir. Bununla birlikte eklektizmden farklıdır. Ayrıca, senkretik siyasetten de söz edilebilir fakat siyasî sınıflandırma açısından, bu bağlamda, terimin anlamı biraz daha farklıdır.
Kaynakça ve notlar:1 "syncretism". Concise Oxford English Dictionary. (2004). Oxford University Press. Kaynaktaki özgün tanım ile: "the amalgamation of different religions, cultures, or schools of thought."
2 "senkretizm". TDK Güncel Türkçe Sözlük. (2009). Türk Dil Kurumu.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Senkretizm***
Heterodoksi: Ana akımdan sapmaHeterodoks sözcüğü, "farklı" anlamına gelen Yunanca heteros ve "öğreti, düşünce" anlamındaki doxa sözcüklerinden oluşur. Ana akımdan sapmış olan anlamına gelir.
Bu kavram, dini gruplar arasında kendilerini kutsal metne ve din kurucusunun gösterdiği yola en uygun davranan gruplar tarafından azınlıkta kalan gruplar için kullanılmıştır.
Ancak heterodoks kabul edilen gruplar kendilerini heterodoks değil aksine ortodoks (Sahih) görürler.
Bu sözcük ayrıca, belirli bir düşünce, ideoloji alanında anaakıma bağlanmayıp, merkezi iktidarın diliyle konuşmayan, farklılıklara açılan düşünme ve davranma biçimi diye de tanımlanabilir. Örneğin Osmanlı iktidarının dini kimliği ortodoks İslam kabul edilen sünniliğin hanefilik kolu olmasına karşın, imparatorluk tebası olan müslüman halkın önemli bir bölümünün inançları çeşitli versiyonlarıyla sufiliğin popüler veya entelektüel biçimleri, yani heterodoks İslamdı. (bkz: Bektaşilik, Kalenderilik, Hurufilik, Kızılbaşlık, Alevilik)
