089 - FECR SÛRESİ
Sûrenin tamamı Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur ve bunda icma vardır. Nüzul sırası itibariyle Leyl Sûresinden sonradır. Ali ibn Ebî Talha ise Sûrenin medenî olduğu görüşündedir.[1]
15. Ama insan, Rabbı kendisini deneyip kerem eder ve nimet verirse "Rabbım beni şerefli kıldı. " der.
16. Ama onu denemek üzere rızkını daraltırsa "Rabbım beni fakir düşürdü." der.
Bu âyet-i kerimelerin kim hakkında nazil olduğu ihtilaflıdır.
1- Atâ'nın İbn Abbâs'tan rivayetine göre Utbe ibn Rabîa ve Ebu Huzeyfe ibnu'l-Muğîra hakkında;
2- İbnu's-Sâib'e göre Übeyy ibn Halef;
3- Mukatil'e göre de Ümeyye ibn Halef hakkında nazil olmuştur.[2]
Ama elbette hükmü bunlarla sınırlı olmayıp her bir inkarcı kâfir hakkında geneldir.[3]
17. Hayır, doğrusu siz yetime ikram etmezsiniz
Mukatil der ki: Ümeyye ibn Halef’in yanında yetim olarak bulunan Kudâme ibn Maz'ûn hakkında nazil olmuştur.[4]
27. Ey huzur içinde olan nefis!
28. Dön Rabbına, Sen O 'ndan razı, O da senden razı olarak.
29. Haydi gir kullarım arasına.
30. Haydi gir cennetime.
Müfessirler bu âyet-i kerimelerin kim hakkında nazil olduğunda ihtilâf etmişlerdir.
1- Dahhâk'in İbn Abbâs'tan rivayetine göre Hz. Osman ibn Affân hakkında nazil olmuştur.[5] Hz. Peygamber (sa):
"Rûme kuyusunu kim satın alır ve vakfederse Allah ona mağfiret edecektir." buyurmuş ve onu Hz. Osman satın almıştı. Hz. Peygamber (sa) ona:
"İnsanların ondan su içmeleri için (vakfeder misin)?" diye sormuş, o da Hz. Peygamber (sa)'in bu isteğine icabetle insanların su içmelerine vakfetmişti.[6]
2- İbn Ebî Hatim'in Büreyde ibnu'l-Husayb'dan rivayete göre ise Uhud'da şehid olunduğunda Hz. Hamza ibn Abdülmuttalib hakkında nazil olmuştur.[7]
3- İbn Ebî Hâtim'in Ali ibnu'l-Huseyn kanalıyla İbn Abbâs'tan rivayetinde o şöyle anlatıyor:
Bu âyet-i kerimeler nazil olduğunda Hz. Ebu Bekr de orada oturmaktaydı.
"Ey Allah'ın elçisi, bu, ne kadar güzel!" dedi de Hz. Peygamber şöyle buyurdu:
"Bunlar sana söylenecek."[8]
4- Mekke müşrikleri tarafından asılarak (veya çarmıha gerilerek) öldürülen Hubeyb ibn Adiyy hakkında nazil olduğu da söylenmiştir. Onu astıkları zaman yüzünü Medine tarafına çevirmişler.
"Ey Allahım, bu yaptığım eğer senin katında bir hayır ise yüzümü kıblene doğru çevir." diye dua etmiş de Allah Tealâ onu kıbleye çevirmiş. O kadar uğraşmışlar ama yüzünü kıbleden başka bir tarafa çevirememişler.[9]
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Alûsî, age. XXX,119. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/946; Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları: 13/6764.
[2] İbnul-Cevzî, age. IX,118. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/946.
[3] Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/946.
[4] Kurtubî, age. XX,35-36. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/946.
[5] İbn Kesîr, Tefsîru'i-Kur'âni'i-Azîm, VIII,422. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/947.
[6] Suyûtî, Lübâbun-Nukûl, II,195. İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/711 Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/947. Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/502.
[7] Suyûtî, Lübâbu'n-Nukûl,1I,195; İbnu’l-Cevzî, age. IX,123. İmam Celaleddin es-Suyuti, Lubabu’n-Nukul Fi Esbabi’n-Nuzul, Fatih Yayınevi: 2/711-712. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/947. Vehbe Zuhayli, Tefsiru’l-Münir, Risale Yayınları: 15/502.
[8] İbn Kesîr, age. VIII,423. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/947.
[9] Kurtubî. age. XX,39; Alûsî, age. XXX,133. Bedreddin Çetiner, Esbab-ı Nüzul, Çağrı Yayınları: 2/947.
_________________ " Hayrlar feth olsun ; şerler def olsun !..."
|